darshina david/ BBC Küresel Ticaret Muhabiri
İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılmasının (Brexit) üzerinden tam üç yıl geçti.
Bu süreçte önce pandemi ardından iktidar krizi geldi. Bütün bunlar, Brexit’in etkisinin tam olarak ne olduğunu çözmeyi zorlaştırdı. Son bilgiler ekonomi üzerindeki olumsuz etkileri gösteriyor, ancak bazıları beklenmedik alanlarda.
Ticaret
Birleşik Krallık’ın 2021’de Ortak Pazar ve Gümrük Birliği’nden çıkmasıyla birlikte AB ile ticaret yapan şirketler yeni kurallar, bürokrasi ve bazı çalışmalarda yeni kontrollerle karşı karşıya kaldı.
Bu, İngiltere ile en yakın ticaret ortağı arasındaki 550 milyar sterlinlik ticaret hacmine ne olacağına dair korkuları artırdı.
İlk aşamada İngiltere’nin AB’ye ihracatı azaldı. Resmi bilgilere göre birinci basamakta yaşanan sorunlar aşıldığında ticaret hacmi pandemi öncesi seviyelerine geri döndü. Ancak Brexit olmadan ticaretin daha da büyüyeceği argümanı geçerliliğini koruyor.
Birleşik Krallık Ticaret Odaları geçtiğimiz günlerde 500 şirket arasında bir anket gerçekleştirdi. Birden fazla şirketin hala yeni sistemle baş etmeye çalıştığını söyledi. Artan bürokrasi, küçük ihracatçıları iş yapmaktan caydırmış olabilir. Gümrük sınıflandırmaları üzerine yapılan bir araştırma, İngiltere tarafından ihraç edilen eserlerin çeşitliliğinin azaldığını gösterdi.
İthalatta da tablo aynı. Hacim, pandemi öncesi seviyelere geri döndü. Ancak uzmanlar, örneğin domates, patates veya gül gibi AB’den ithal edilen eserlerin fiyatının 2020 ve 2021’de %6 arttığını gösteriyor. Bu artış oranı, son dönemde enflasyondaki büyük artıştan önceydi.
Öte yandan bu durum ülkedeki gıda üreticilerinin rekabet etmesini kolaylaştırdı. Uzmanlar bunun 5 milyar liralık bir fayda anlamına gelebileceğini belirtiyor.
Büyük resim daha dikkat çekicidir.
Pek çok ülke, pandeminin en kötü dönemlerinde uluslararası ticaretin çöküşüne tanık oldu. O zamandan beri G7 ülkelerinin geri kalanı ticaretlerini ekonomik büyüklüklerine kıyasla İngiltere’de görülmeyen bir biçimde geliştirdiler.
İngiltere’nin dünyanın geri kalanı ve AB ile olan ticaretine bakıldığında, ülke ekonomisinin büyüklüğüne göre küçüldüğü görülüyor. Ticaret, diğer büyük ekonomilerdeki kadar hızlı bir şekilde salgın öncesi seviyelere dönmedi ve ulusal refaha katkısı diğer tüm ülkelerden daha az oldu. “Küresel Britanya” daha az dışa açık bir ekonomiye evrildi ve geride kaldı.
Ticaret anlaşmaları
Yeni ticaret anlaşmaları durumu iyileştirmeye yardımcı olabilir. Ama bunun için henüz biraz erken.
Toplamda 71 ticaret anlaşması yapıldı ve bu hızlı bir ilerleme. Ancak büyük çoğunluğu Birleşik Krallık’ın AB üyesi olduğu dönemde yaptığı anlaşmaların kopyalarıdır.
İngiltere, Avustralya ve Yeni Zelanda ile yeni ticaret anlaşmaları yaptı, ancak bu ticarete çok az şey katacak ve bunun bile birkaç yıl daha sürmesi bekleniyor. Ayrıca, bazı İngiliz çiftçiler zarar göreceğinden, bunlar tartışmalı anlaşmalardır.
Hindistan ve Trans-Pasifik Bağlı Kuruluşu ile müzakereler devam ediyor. Görüşmeler önceki bakanların umduğundan daha uzun sürdü, ancak uzmanlar işleri yavaşlatmanın daha lehte anlaşmalara yol açabileceğini düşünüyor.
ABD ve Çin gibi büyük oyuncularla ticaret anlaşması hala yok.
Yatırım
İşletmelerin fabrikalara, eğitime, malzemelere ve teknolojiye ne kadar harcamayı tercih ettikleri de Birleşik Krallık ile AB arasındaki bağlantıdan etkilenmiştir. İngiltere Maliye Bakanı Jeremy Hunt da yatırımın büyümeyi çok hızlandıracağını kabul etti.
Ancak 23 Haziran 2016’daki Brexit referandumundan bu yana işletmelerin ekonomik görünüme bakıp temkinli davranmasıyla yavaşladı. Yatırım oranları referandum sırasında bu kadar yüksek değildi ama İngiliz düşünce kuruluşu In Changing Europe, İngiltere’ye kıyasla, yatırımlar referandum öncesi seviyelerde devam etseydi bugünkünden çeyrek kat daha yüksek olacaktı.
Ekonomistler bu boşluğun nasıl açıklanacağı konusunda tartışıyorlar. Uluslararası Para Fonu da dahil olmak üzere bazıları, Kuzey İrlanda Protokolü de dahil olmak üzere bazı çözülmemiş sorunlar da dahil olmak üzere Brexit ile ilgili belirsizliklerin bazı yatırım harcamalarını caydırdığını söylüyor.
Brexit yanlısı küme Brifings for Business, rakamların aldatıcı olduğunu savunuyor ve Brexit’in yatırımları vurduğuna dair hiçbir kanıt olmadığını savunuyor.
Ancak sonuçta azalan yatırım, Birleşik Krallık’ın olabileceğinden daha az aktif ve daha az kârlı bir ekonomi olacağı anlamına gelir.
İş
AB’den çıkış, personelin serbest dolaşımı kurallarında da değişiklikleri beraberinde getirdi ve İngiltere, puana dayalı bir göçmenlik sistemine geçti. Bu durum çevredeki birçok kişinin şikayetine neden olmuştur.
Her ikisi de Brexit’i destekleyen bir giyim mağazaları zincirinin CEO’su Lord Wolfson ve birahane zinciri Wethenspoon’un işvereni Tim Martin, İngiltere’yi daha fazla yabancı işçiye izin vermeye çağırdı.
Avrupa Reform Merkezi ve Birleşik Krallık’ın Değişen Avrupa’da yaptığı ortak çalışmada, düşünce kuruluşları Brexit nedeniyle Birleşik Krallık’ta 330 bin daha az işçi olduğunu tespit etti. Bu sayı toplam işgücünün sadece %1’i olmasına rağmen, özellikle ulaşım, yiyecek-içecek ve perakende sektörleri olumsuz etkilendi.
İstihdam açığı, çeşitli zulümlere ve müşterilerin daha yüksek faturalar ödemesine neden oldu.
Bazı yorumcular, bu zorlukların işletmeleri çalışanlarının becerilerini artırmaya ve daha fazla yatırım yapmaya ikna edeceğini söylüyor.
İngiliz Parlamentosu’nun bir raporuna göre, finansal hizmetler sektöründe 7.000 iş kaybedilmiş olabilir, ancak bu sayı daha önce korkulan 70.000’in çok altında.
Ne olacak şimdi?
Yukarıda belirtilen tüm bilgiler, İngiliz ekonomisinin son dönemdeki sıkıntılar karşısında emsallerinden daha kötü bir performans gösterdiğini gösteriyor.
Birleşik Krallık, pandemi öncesine göre daha küçük ve daha fakir kalan tek gelişmiş ülke ekonomisi ve Brexit de bunda rol oynamış olabilir.
Genel olarak, hükümetin bağımsız denetim organı olan Bütçe Sorumluluğu Ofisi, referandum AB’den ayrılma yönünde oy kullanmasaydı Birleşik Krallık ekonomisinin yüzde 4 daha büyük olacağını düşünüyor. Ancak birçok seçmen için Brexit, ekonomiden çok egemenlikle ilgiliydi.
Ama çözülmesi gereken daha çok sorun var.
Sadece Kuzey İrlanda protokolü değil, finansal hizmetler, balıkçılık, elektrikli otomobil modülleri, bilimde işbirliği için kesin anlaşmalar ve bürokrasiyi azaltmanın yolları.
Dışarıda İngiltere için potansiyel kazanımlar var ve bunlar ekonomik stratejinin yanı sıra siyasi strateji eksikliği.
